فضائل روز نوروز در کلام امام صادق علیه السلام
شیخ الاسلام علامه مجلسی رضوان الله علیه می‌نویسد:
بدان که میان علما در تعیین روز نوروز اختلاف بسیار هست، بعضی گفته‌اند: دهم ایار است از ماه‌های رومی. و بعضی گفته.اند: نهم شباط است و مشهور آن است که اول انتقال شمس است به برج حمل، چنان چه در این ازمنه معمول است و این مطلب را در کتاب بحار الانوار بسط عظیمی داده‌ام و این رساله گنجایش ذکر آنها را ندارد و به گمان فقیر، همین نوروز که در این ازمنه مشهور است، اقرب است به صواب و اضبط است در حساب. و اگر بنای اعمال را بر این بگذارند، ظاهرا بد نیست.
و اما فضایل و اعمال این روز؛ به اسانید معتبره از معلی بن خنیس که از خواص حضرت صادق علیه السلام بوده است، منقول است که گفت: در روز نوروز، به خدمت امام جعفر صادق علیه السلام رفتم، حضرت فرمود: آیا می‌شناسی این روز را؟ گفتم: فدای تو شوم! این روزی است که عجم آن را تعظیم می‌کنند، در این روز تحفه‌ها و هدیه‌ها برای یکدیگر می‌فرستند. حضرت فرمود: که سوگند یاد می‌کنم به حق خانه کعبه که در مکه معظمه است، این تعظیم کردن نیست مگر برای امر قدیمی، که آن را برای تو تفسیر می‌کنم تا بفهمی. گفتم: ای سید و آقای من! دانستن این امر، به برکت شما، نزد من محبوب‌تر است از آن که مردگانم زنده شوند و دشمنان من بمیرند. حضرت فرمود: ای معلی! به درستی که روز نوروز، روزی است که حق سبحانه و تعالی در این روز از ارواح بندگان پیمان گرفت در روز الست، که او را به یگانگی بپرستند و برای او شریکی قرار ندهند و در بندگی و پرستیدن، هیچ چیزی را شریک او نگردانند و به پیغمبران و رسولان و حجت‌های او بر خلق و امامان و پیشوایان دین و ائمه معصومین صلوات الله علیهم اجمعین ایمان بیاورند، و روز اول، رزوی است که در آن آفتاب طلوع کرده است و بادهای آبستن کننده درختان، وزیده است و گل‌ها و شکوفه‌های زمین آفریده شده است، و در این روز کشتی نوح علیه السلام بعد از طوفان، بر کوه جودی قرار گرفته است. و این روزی است که حق تعالی چندین هزار کس را که از مرگ گریختند، حیات بخشیده است. والذین خرجوا من دیارهم و هم الوف حذر الموت فقال لهم الله موتوا ثم احیاهم؛ آیا ندیدی جمعیتی را که از ترس مرگ، از خانه‌های خود فرار کردند و آنان هزارها نفر بودند سپس خداوند آنها را زنده کرد و خداوند نسبت به بندگان خود احسان می‌کند ولی بیشتر مردم شکر او را به جا نمی‌آورند».
و فرمود: که در این روز جبرئیل بر حضرت رسول صلی الله علیه و آله نازل شده، یعنی نوروز موافق روز مبعث بوده که بیست و هفتم ماه مبارک رجب است. و فرمود: این روزی است که حضرت رسالت پناهنی به وسیله امیر المومنین علیه السلام بت‌های کفار قریش را در مکه شکست و حضرت ابراهیم علیه السلام نیز در این روز بت‌های کافران را در مکه شکست..
این مطلب؛ اول اشاره است به آن چه سنی و شیعه به طرق بسیار روایت کرده‌اند که شبی حضرت رسول صلى الله علیه و آله حضرت امیر المومنین علیه السلام را با خود به مسجد الحرام آورد و حضرت امیر را امر کرد که بر دوش آن حضرت بالا رود و بت‌های کافران را به زیر آورد و آنها را بشکند، پس مراد این است که در شب این روز (نوروز) چنین اتفاقی افتاده است. و فرمود: که در این روز حضرت رسول صلی الله علیه و آله اصحاب خود را امر کرد با امیر المومنین علیه السلام بیعت کنند و اقرار کنند که او پادشاه مومنان است. یعنی روز غدیر، این روز بوده و با آن روز، به سرکرده‌های صحابه گفته است که بر على سلام کنید و بگوئید: السلام علیک یا امیر المومنین، که این فرمان در این روز بوده است. و فرمود: که در این روز حضرت رسول صلی الله علیه و آله حضرت امیر المومنین علیه السلام را به وادی جنیان فرستاد که از ایشان برای پیامبر بیعت بگیرد و فرمود: که در این روز حق خلافت به امیر المومنین صلوات الله علیه برگشت و بار دیگر بعد از کشته شدن عثمان علیه اللعنة با آن حضرت بیعت کردند. و در این روز حضرت امیر المومنین علیه السلام با خوارج نهروان جنگ کرد و بر ایشان ظفر یافت و سرکرده ایشان را که ذو الثدیه می‌گفتند، کشت. و در این روز قائم آل محمد صلوات الله علیه ظاهر خواهد شد، و در این روز امامان دیگر به دنیا رجعت خواهند کرد، و در این روز قائم ما بر دجال ظفر خواهد یافت، و در کناسه که محله‌ای از محلات کوفه است، او را به دار خواهند کشید. و هیچ روز نوروزی نیست، مگر آن که ما انتظار فرج می‌کشیم، زیرا که آن روز از روزهای ما و شیعیان ما است که آن روز را عجمان (عجم‌ها) حفظ کردند و حرمت آن را رعایت کردند و شما عربان (عرب‌ها) آن را ضایع کردید.
زاد المعاد، تالیف علامه مجلسی، فصل هفتم، صفحه ۴۹۵-۴۹۷
